Không ai muốn con mình lớn lên trở thành người chỉ biết nghĩ cho bản thân. Tuy nhiên, một số thói quen trong cách nuôi dạy có thể vô tình khiến trẻ thiếu đi sự đồng cảm và tinh thần trách nhiệm. Dưới đây là những sai lầm mà nhiều bậc cha mẹ mắc phải, làm tăng nguy cơ hình thành tính ích kỷ ở con cái.
Tóm tắt nội dung
Không dạy trẻ cách đối diện với thất bại và mất mát
Trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 4 tuổi, thường có xu hướng đặt nhu cầu và mong muốn cá nhân lên hàng đầu. Khi không đạt được điều mình muốn, trẻ có thể khóc lóc, giận dỗi hoặc đòi hỏi dai dẳng. Đây là phản ứng tự nhiên, nhưng nếu cha mẹ không hướng dẫn trẻ cách kiểm soát cảm xúc và chấp nhận thực tế, trẻ sẽ lớn lên với suy nghĩ rằng mọi thứ phải diễn ra theo ý mình.
Cha mẹ nên giúp trẻ hiểu rằng không phải lúc nào cuộc sống cũng thuận lợi. Việc thua cuộc trong một trò chơi, không được mua món đồ yêu thích hay không được đáp ứng ngay lập tức là điều hoàn toàn bình thường. Khi trẻ học cách chấp nhận những điều này, chúng sẽ hình thành sự kiên nhẫn và biết quan tâm đến cảm xúc của người khác thay vì chỉ tập trung vào bản thân.
Không giao cho trẻ trách nhiệm phù hợp với độ tuổi
Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy hầu hết các bậc phụ huynh giao việc nhà cho trẻ lớn, nhưng lại bỏ qua trẻ nhỏ. Điều này vô tình khiến trẻ có tâm lý ỷ lại, không nhận thức được trách nhiệm của mình trong gia đình.
Ngay từ nhỏ, trẻ cần được khuyến khích tham gia vào các công việc đơn giản như dọn bàn ăn, tự dọn đồ chơi hoặc giúp bố mẹ lau nhà. Những nhiệm vụ nhỏ này không chỉ giúp trẻ phát triển tính tự lập mà còn tạo ra ý thức trách nhiệm với gia đình. Khi trẻ biết rằng mọi người đều có vai trò của mình và cần hỗ trợ lẫn nhau, chúng sẽ bớt đi sự ích kỷ và hình thành tinh thần hợp tác.
Không thiết lập và duy trì ranh giới rõ ràng trong cách dạy con
Cha mẹ có thể đặt ra nhiều quy tắc, nhưng nếu không tuân thủ một cách nhất quán, trẻ sẽ dễ dàng xem nhẹ những giới hạn đó. Ví dụ, nếu bạn quy định giờ đi ngủ là 9 giờ tối nhưng lại thường xuyên cho phép con thức khuya hơn khi chúng mè nheo, trẻ sẽ học được rằng chỉ cần nài nỉ đủ lâu, mọi thứ đều có thể thay đổi theo ý mình.
Sự kiên định và nhất quán trong cách nuôi dạy giúp trẻ hiểu rằng mọi hành động đều có quy tắc và hậu quả của nó. Điều này không có nghĩa là cha mẹ phải quá cứng nhắc, nhưng cần duy trì những ranh giới rõ ràng, để trẻ có thể học cách tôn trọng quy tắc và điều chỉnh hành vi một cách có trách nhiệm.
Không làm gương cho con trong cách đối xử với người khác
Trẻ em học hỏi chủ yếu từ quan sát và bắt chước người lớn. Nếu cha mẹ thường xuyên nổi nóng, phàn nàn hoặc thiếu kiên nhẫn với người xung quanh, trẻ cũng sẽ có xu hướng cư xử theo cách tương tự. Ngược lại, nếu cha mẹ thể hiện lòng tốt, sự kiên nhẫn và tinh thần hợp tác, trẻ cũng sẽ học được những phẩm chất đó một cách tự nhiên.
Hãy tự hỏi bản thân: “Cách cư xử của mình có phải là hình mẫu mà mình muốn con noi theo không?” Nếu câu trả lời là không, đó là lúc bạn cần điều chỉnh. Sự thay đổi từ cha mẹ không chỉ giúp cải thiện mối quan hệ trong gia đình mà còn góp phần xây dựng nhân cách tốt đẹp cho con cái.
Việc nuôi dạy một đứa trẻ có trách nhiệm, biết quan tâm đến người khác không chỉ dựa vào lời dạy mà còn phụ thuộc vào hành động thực tế của cha mẹ. Để tránh vô tình khiến con trở nên ích kỷ, cha mẹ cần giúp trẻ học cách chấp nhận thất bại, rèn luyện tinh thần trách nhiệm, tôn trọng quy tắc và noi theo những hành vi tích cực từ cha mẹ. Một môi trường nuôi dạy lành mạnh sẽ giúp trẻ phát triển nhân cách cân bằng và biết sống vì cộng đồng hơn.
